OBLOMOV ROMANI ÜZERİNE

Psikolojide Oblomovluk olarak adlandırılan durum Goçarov'un 1849'da yazdığı romanının baş karakterinden yola çıkılarak bu adla adlandırılmıştır.

Psikolojiye göre Oblomovluk, bilinçli bir tembellik/atalet halidir. Bir uyuşukluk değil, aksine fazla uyanıklık, her şeyin farkında olma, bir adım ötesini görme halidir. Ancak tüm bu farkındalık dolayısıyla sonunu gördüğü yolda ilerlemek istememenin getirdiği bir tükenmişlik ve kendini gerçekleştirememedir. Sosyal yaşamdan kopuş, topluma uyum sağlayamama, bilinçli bir vazgeçiştir. Handiyse ölüme eş bir uyuşukluk hali; bir başka deyişle yaşarken ölmektir.

Böyle kısaca tanımlanınca tembel bir adamın hikayesi gibi bir önyargıyla okumamak gerekir Oblomov'u. Hatta yargılamamak gerekir. Küçük yaşlardan itibaren hayata karşı hazırlıksız yetiştirilmiş olan, ayakkabılarını bile uşağı Zahar'ın yardımıyla giyen Oblomov'un iş yapmak veya yaşama karışmak istemeyişinde bu yetiştirilme tarzının etkisi çok fazladır.

Ancak onu hayata katmayı başaran iki kişi olmuştur. Bunlardan biri küçük yaşlardan beri en yakın arkadaşı olan Stolz ve onun aracılığıyla tanışıp bir gönül ilişkisi yaşadığı Olga'dır. Yaşanan hayal kırıklıkları onu yeniden içine kapanmaya yönlendirmiş, zaman zaman dolandırılmış, varlık içinde yokluk çekmiş her defasında da Stolz (Andrey) tarafından yıkımın eşiğinden döndürülmüştür.

Ömrünün sonuna doğru kendisine büyük sevgi duyan ev sahibesi Agafya Matveyevna ile evlenmiş, ondan olan çocuğuna en yakın arkadaşının adını koyarak mutlu mesut biçimde ölmüştür.

Bana göre hımbılın teki diyip geçiştirmeden önce Oblomovluk felsefesini hangi şartların doğurduğuna kafa yormak gerekir. Sürekli kendisinen para çalan en yakınındaki isim Zahar'dan tut, çiftliğindeki kâhyasının üçkağıtçılıkları, sevdiği kadının kardeşinin ve en yakın arkadaşlarının attığı kazıklar Oblomov'un istese bile yaşamın içine karışmasına, insanlara güven duymasına  hep engel olmuştur. Oblomov bu sahtekârlıklar nedeniyle, bu maskeli dostluklar nedeniyle biraz da Oblomov olmuştur Dayandığı toplumsal zemin budur.

Oblomov'un karakteri ile en yakın arkadaşı ikincil karakter diyebileceğimiz Stolz'un karakterleri taban taban zıt, anlatıcının Oblomov'u daha yakından tanımamız için kurguladığı, aynı zamanda birbirini tamamlayan karakterlerdir.

Romanda iki aşk hikayesi verilirken, doğru aşk nasıl olmalı, iyi bir evlilik nasıl yürür gibi soruların cevapları da sorgulanmaktadır. Bu yönleriyle aşka dair iletilerle  sosyal mesajlar iç içe de geçmiştir.

Romanda geniş bir kişi kadrosu olmakla birlikte olaylar Oblomov, Zahar, Olga, Stolz ve Agafya gibi Oblomov'un en yakınındaki kişiler etrafında çerçevelenmiştir. Ana figür Oblomov'dur. Kişiler tip özellikleriyle karşımızdadır.

Olayların geçtiği mekânlar genelde Oblomov'un yaşadığı iç mekânlardır. Buna yönelik betimlemeler çok fazladır. Yine  tiyatro salonları, parklar, Neva gölü, Petersburg mahalleleri, Vyborgh, Oblamovların çiftliği olan Oblamovka  detaylı betimlemeler yapılmadan verilmiştir.

Romanda Zahar, Olga, Stolz ve Agafya tarafından temsil edilen bağlılık, sadakat, vefa gibi pozitif  değerler ile Tarantyev, İvan Matveyevich gibilerce temsil edilen sahtekârlık, dolandırıcılık, arkadan iş çevirme, (Almanlar özelinde) ırkçılık  gibi negatif değerler romanın çatışma zeminleridir.

Romanda Goethe'nin Werther'in'den, Faust'undan, Cervantes'in Don kişot'una, Fenelon'un Telemak'ına kadar çeşitli klasiklere ve bu klasiklerin kahramanlarına göndermeler vardır. Bu karakterlerle Gonçarov'un özellikleri zaman zaman karşıtlıklar veya benzerlikler yönüyle karşılaştırılmaktadır.

Yunan mitolojisinden çeşitli motiflere sıkça yer verilmektedir (Nemesis, Tiran, Prometheus...vb)

Romanda sıkça kullanılan anlatım teknikleri geriye dönüş, özetleme, anlatma ve gösterme teknikleridir.

Çevirmen Celal Öner'in çevirisinde  de öz Türkçecilik  akımının etkisi duyumsanmaktadır. Bu, romana ayrı bir güzellik katmaktadır.

Romanın mottosunu ise Stolz'un Oblomov'u harekete geçirmek için söylediği cümleyle açıklayabiliriz: "Ya şimdi ya da hiçbir zaman"
 
Gonçarov, Oblomov, Oda Yayınları,İstanbul, 2010, 505 s.